AMELINI DOKTORATI
Ševko Kadrić
Fil. dr. Amela Dzin
Pisao sam o Ameli Džin, na kongresu naučne dijaspore u Sarajevu prošle godine je najavila jedan naučni, jedan materinski doktorat, naime tad je bila trudna. Javila je da je rodila djevojčicu, mi čestitali i čekali onaj drugi iz društvenih nauka i on se desio. 24 aprila Amela je odbranila doktorsku disertaciju i stekla naučni stepen doktora društvenih nauka. Oponent na radu je bio profesor Sven-Eric Liedman. Amela je, prije odbrane, javno zakucala svoju doktorsku disertaciju na drvenu oglasnu ploču univerziteta u Karstadu, to je podsjećanje na hrabri i mudri potez koji je 1517. godine učinio niko drugi već reformator Martin Luter. Čestitamo.
Amela je rođena 4 februar 1979 god u Bileći. Osnovnu školu pohadjala u Bileći do drugog polugodišta osmog razreda kad na svoj 14 rođendan 1993. godine sa porodicom biva prinuđena da napusti Bileću. Roditelji Vehbija i Šefika Vlačić, sa djecom od kojih je Amela jedno od troje djece, bježe u neizvjesnost. Izbjeglička odiseja ide put Plava, gdje Amela uspjeva završiti osnovno obrazovanje a onda 18 maja 1993. godine stižu u Švedsku. Čitaoci ovoj kratkoj priči mogu još štošta dodati po iskustvu.
U malom gradicu Edsbyn Amela završava švedsku gimnaziju ali tu sreće i Muju Džina, koji joj je, kako mu i prezime nalaže, slomio srce. Iz tog ljubavlju slomljena srca izvađeno je kasnije, opet ljubavlju dvoje prekrasne djece. Istini za volju ovdje treba istaći da su sa brakom pričekali dok Amela nije diplomirala na fakultetu. 1998. godine je Amela upisuje studije na Karlstad univerzitetu. Studira turističku geografiju i turističku ekonomiju koju kruniše sa dvije diplome akademskog stepena 2003. godine. Jedna je ona na kojoj stoji da je „diplomirani ekonomista“ a druga da je i „filozof magistar iz društvene geografije“. Iste godine je uplovila i u bračne vode, to kao da je išlo jedno sa drugim, šali se Amela, obasipajući svoju životnu ljubav pregrštom laskavih riječi. U junu 2005. godine sretnu porodicu je podario prvi dječiji plač, radost Džinima se zove Sheila a u febroaru ove godine joj se pridružila Ajna.
Dva mjeseca kasnije, dotjerana, sa trideset osmejha u jednom, Amela brani doktorsku disertaciju «Pogledi na znanje i vidici znanja». Preciznije rad istražuje vezu između obrazovanja i zadovoljstva u obavljanju posla. «Mnogo je obrazovanih ljudi koji jutrom najradije nebi išli na posao, nisu spojili ono što bi voljeli da rade i ono zašto su se obrazovali da rade», objašnjava Amela uvodeći nas u osnove i zadatak istraživanja a onda nastavlja.
«Danas se mladi sve više školuju na univerzitetima i visokim školama da bi dobili neko akademsko znanje. Jednostavno samo obrazovanje na gimnazijskom nivou više nije dovoljno da bi uspjeli u radnom životu. U vrijeme masovnog školovanja bi se ponekad trebali i upitati ”zbog čega se mi ustvari školujemo na univerzitetima”? Da li zbog potražnje za visokoškolovanim radnim kadrom od strane privrede i radnog tržista ili zbog svog ličnog razvoja da bi bili više aktivni i uticajni građani drustva?»
Amela je provokativno, akademski, pokrenula pitanje na univerzitetu u Karlstadu, gdje globalizacija i nova ekonomska geografija čine mehanizme komrcijalizacije akademskog znanja. Naime, četiri aktera: država, univerzitet, univerzitetski odsjeci i studenti diskutiraju ”akademsko znanje kao proizvod” i ”akademsko znanje kao obrazovanje”. Dok vlada i privreda pokušavaju usmjeriti visoko obrazovanje prema potrebama tržišta universiteti i studenti nastoje da zadrže onu drugu akademsku vrijednost u visokom obrazovanju, tj akademsko znanje za opste obrazovanje, slobodnu misao, lični razvoj i autonomiju univerziteta.
Rezultat ovog istrazivanja i jeste ”uspostavljanje ravnoteže između ekonomske koristi i kulturne vrijednosti u visokom obrazovanju”. Ova dva aspekta ne moraju da isključuju jedan drugog već treba da se integriraju u visoko obrazovanje i da dopunjavaju.
Amela ističe i neuravnoteženost u visokom obrazovanju danas u kom je ekonomska korist postala glavna odrednica dok kulturna dimenzija obrazovanja iz generacije u generacije ispašta. Bosancima će ova priča postati poznata kroz balkansko iskustvo eksperimentisanja u školstvu koje se nazivalo po Stipi Šuvaru, tvorcu reformi ili kroz Zvonku Petrovića koji je te reforme simbolizovao u bosanskom slučaju.
Mudrost svake reforme školstva pa i ove o kojoj piše junakinja ove priče, što je i zaključak njenog istraživanja jeste: Kako pronaći ravnotežu između ekonomije i kulturne vrijednosti u visokom obrazovanju, te između humanističkih i društvenih nauka sa jedne strane i prirodnih i tehničkih nauka sa druge strane?
Doktorska disertacija treba da pomogne užoj i široj javnosti, te raznim vladajućim akterima u današnjem takozvanom ”društvu znanja” da odgovre na ovo pitanje. Budućim studentima, onima koji su to danas ili su bili, disertacija želi poručiti da je opšte obrazovanje neophodno za uspjeh u radnom životu i karijeri ali sreću u životu.
Uz čestitku i radost uspjeha, od Amele je očekivati da nas i u buduće obraduje sa vijestima svojih naučnih vožnji, naučni stepen doktora nauka je samo vozačka dozvola da se može voziti naučnim vodama. Sretna vožnja Fil. Dr. Amela Džin.
P.S.
Podsjetimo da je promocija doktora nauka na Karlstad univerzitetu 18 septembar 2009. godine kada će na svečanoj ceremoniji Ameli biti uručeni diploma, lovorov vijenac i doktorski prsten.
