sevko

EMININI NEBESKI LETOVI

Š. Kadrić

Prije šesnaest godina, porodica Torlak je protjerana iz svog rodnog grada Foče. Otac Taib, poznat i omiljen ljekar nestao je bez traga. Emina je tad imala samo 12 godina. Iz Foče, sa majkom Edinom, takođe doktoricom, i sestrom Almom u nekoj od izbjegličkih kolona dolazi u Sarajevo gdje preživljava novi pakao, onaj sarajevski 1992/95. godine. Danas, šesnaest godina kasnije iz države Kentucky u Americi stiže nam vijest o još jednom doktoru među Torlacima, Emini. Ne nije, poput roditelja potražila uhljebljenje i ostvarenje svojih snova u medicini, kompjuter joj bio interesantniji. Emina, prva u (h)istoriji kompjuterskih nauka ispravlja i otklanja greške u navigacijskim sistemima u zračnom prostoru i riješila problem apsolutne greške. 

U Americi je Emina dobila priliku da se bez straha od granata druži sa knjigom, druženje se pretvorilo u obostranu ljubav, bila učenik generacije. Dobija šansu da nastavi studije na prestizni MIT (Massachusetts Institut of Technology) u Bostonu.  I tamo zna se, opet najbolja, već pri kraju studija uvodila se u samostalni magistarski rad u oblasti nebeskog navigiranja. Tim radom je skrenula pažnju na sebe velikih kompanija koje su kapital tražile po nebu  NASA, IBM, TELCORDIA.  

Otkud interes baš za kompjutere, pitamo nebi li šta novo iščačkali.

Kao i kod ostale djece te dobi, posebno nas «puštenih» iz bosanskog pakla, kompjuter je bio virtualni svijet vizuelnih i audio efekata, igrica... a onda sam poželjela da odem sa one druge strane, da upoznam svijet koji nam šalje te efekte, koji ih programira i tako... kaže Emina prisjećajući se tih prvih susreta sa kompjuterom i njegovim virtualnim svijetom.

 
U novembru prošle godine je odbranila svoju doktorsku disertaciju pred kompjuterskom elitom ovog ali i virtualnog svijeta. Ocjena, najveća. Konkretan proizvod tog istraživačkog rada je Software tool zvan “Kodkod”.  Koristi se u NASA, IBM istrazivanju,  TELCORDIA Research, MIT, Universitiy of Texsas, Austinu te drugim mjestima  koji koriste visoku tehnologiju.  Cilj istraživanja je bio da se otklone sve postojeće  greske u navigacijskim sistemima.  Posebnu primjenu ima u “Sistemu kritičnih momenata” (Safety critical systems) koji ne dozvoljava gresku i čija je vjerovatnost greska svedena na 100%-nu sigurnost.

 
Laički to izgleda ovako:  Onaj ko  vodi  kontrolu zračnog prometa ima mogućnost da otkrije na vrijeme sudar dva ili više aviona.  ”Do sudara, je nemoguće doći”, kaže Emina.  ”Svaki avion je udaljen u zračnom prometu pet milja horizontalno i jednu milju vertikalno jedan od drugoga, a ovaj sistem u matematičkom jeziku dozvoljava da program prepozna i razumije tu udaljenost i ne dozvoli grešku, ali je i eliminisati”, dalje objašnjava Emina.

 U (h)istoriju kompjuterske nauke Eminino otkriće ulazi pod imenom: (Title) ”A Constraint Solver for Software Engineering: Finding Models and Coves of Large Relational  Specifications”

Vodeći svjetski stručnjak u ovoj oblasti prof. Daniel Jackson će cijelu istraživačku priču ovako opisati: “Kod (formula rješavanja nastalog problema) je rješenje u logističkom pogledu.  Ovaj sistem je nadgrađen ovim mladim doktorom do granica postojanosti u eliminaciji mogućnosti nastanka  greške I koristiće ga već od sada NASA u programima. Tri ustaljena  matematička sistema se počinju primjenjivati u tehnologiji IBM instituta te u razvoju TELCORDIA istraživanja”. Profesor Jackson će ustvrditi I da je Emina prva u (h)istoriji nauke riješila problem apsolutne greške.

Da ne pretjeramo ja sam radila i uradila ono što sam voljela i to je sve, objašnjava Emina američkom novinaru, bježeći od svjetlosti pozornice u svoj svijet kompjutera.